Ai Cập cổ đại: kim tự tháp, phần 1

1. Kim tự tháp Ai Cập được xây dựng như thế nào?

Người Aztec, người Maya và người Ai Cập cổ thuộc ba nền văn minh rất khác nhau nhưng lại cùng chung một biểu tượng: các kim tự tháp. Tuy nhiên, trong ba nền văn minh cổ đại này, những chuẩn mực về thiết kế kim tự tháp do người Ai Cập đặt ra được phần lớn mọi người công nhận là kiểu kim tự tháp cổ điển: một công trình đồ sộ với đế vuông, bốn mặt trơn hình tam giác hướng đến đỉnh. Còn người Aztec và người Maya lại xây những kim tự tháp của họ theo hình các bậc nối tiếp nhau có đỉnh dẹt. 

Theo lời giải thích của Donald Redford – giáo sư chuyên nghiên cứu nền văn minh Địa Trung Hải cổ xưa tại bang Pennsylvania, có thể người Ai Cập cổ chọn kiểu dáng khác biệt cho những ngôi mộ pharaoh của họ vì họ tôn thờ thần mặt trời. Thần mặt trời của người Ai Cập được coi là đấng sinh thành các pharaoh. Thần đã tự tạo ra mình từ một ngọn đồi nhỏ có hình kim tự tháp trước khi tạo ra các vị thần khác. Hình dáng của kim tự tháp tượng trưng cho các tia sáng mặt trời. 

Theo giáo sư Redford, “người Ai Cập bắt đầu xây dựng các kim tự tháp một thời gian ngắn sau năm 2700 trước công nguyên, thời kì hoàng kim của các kim tự tháp dành cho hoàng tộc kéo dài khoảng 1000 năm, đến năm 1700 trước công nguyên”. Kim tự tháp đầu tiên được hoàng đế Djoser triều đại Ai Cập thứ ba xây dựng. Kiến trúc sư của kim tự tháp đầu tiên là Imohtep. Ông đã xây dựng một kim tự tháp hình bậc thang bằng cách chồng sáu ngôi mộ hình chữ nhật của các đời vua trước đó. Lớn nhất và nổi tiếng nhất là các kim tự tháp tại thành phố Giza, trong đó bao gồm kim tự tháp Giza của pharaoh Khufu.

Nhiều thế kỉ nay, con người đã đưa ra rất nhiều giả thuyết về quá trình xây dựng các kim tự tháp. Một số cho rằng các kim tự tháp chắc chắn do các sinh vật ngoài trái đất xây dựng. Còn những người khác lại tin rằng người Ai Cập đã sở hữu một bí quyết đã bị thất truyền qua nhiều thế hệ.

Theo giáo sư Redford, mặc dù quá trình xây dựng các kim tự tháp rất phức tạp nhưng nó cũng không hoành tráng như đa số chúng ta vẫn nghĩ. Có khoảng 20.000 đến 30.000 nhân công được huy động để xây dựng kim tự tháp Giza trong vòng chưa đầy 23 năm. Nhưng hãy thử so sánh với Thánh đường Notre Dame tại Paris, người ta phải mất đến gần 200 năm để hoàn thiện thánh đường này.

Cũng theo giáo sư Redford, các pharaoh đều bắt đầu xây dựng các kim tự tháp dành cho mình ngay khi họ lên ngôi. Đầu tiên, pharaoh phải thành lập một ủy ban xây dựng kim tự tháp bao gồm một đốc công, một kỹ sư trưởng và một kiến trúc sư. Thường thường các kim tự tháp được đặt bên bờ tây sông Nile với quan niệm rằng linh hồn của các pharaoh sẽ hòa cùng với ánh mặt trời khi mặt trời lặn xuống trước khi tiếp tục chu trình bất diệt cùng vầng thái dương. Giáo sư Redford thêm rằng, hai yếu tố quyết định đến vị trí xây dựng kim tự tháp là các kim tự tháp phải hướng đến chân trời phía tây nơi mặt trời lặn, đồng thời phải gần thành phố trung tâm Memphis của Ai Cập cổ đại.

Những kim tự tháp tại Giza (Ảnh: Google)

Phần trung tâm của các kim tự tháp thường được xây dựng từ đá vôi lấy trong vùng.Đá vôi có chất lượng tốt hơn được dùng để xây lớp ngoài của kim tự tháp khiến chúng có một màu trắng lấp lánh có thể nhìn được từ cách xa hàng dặm. Đá đặt trên đỉnh thường là đá granit, bazan hoặc bất kì loại đá cứng nào khác có thể mạ được vàng, bạc hoặc electrum – hợp kim vàng và bạc. Đặc biệt những viên đá đó phải phản chiếu tốt ánh sáng mặt trời.

Giáo sư Redford cho biết việc các nô lệ bị ép buộc tham gia vào công cuộc xây dựng các kim tự tháp như mọi người vẫn nghĩ là không hề đúng. “Quan niệm về nô lệ của nền văn minh Ai Cập cổ là một vấn đề rất phức tạp do bản thân những khía cạnh hợp pháp của sự phục tùng có giao kèo cũng như chế độ chiếm hữu nô lệ cũng phức tạp”. Những người nông dân nghèo đi xây dựng kim tự tháp sẽ được miễn thuế, họ được đưa đến các công trường xây dựng, nơi cung cấp thức ăn, chỗ ở và quần áo.

Phương pháp cắt và vận chuyển đá của người Ai Cập cổ đại hiện vẫn đang được nghiên cứu. Các học giả đã tìm được bằng chứng người Ai Cập cổ sử dụng những cái đục bằng đồng đỏ để khai thác sa thạch và đá vôi. Đối với những loại đá cứng hơn như granit hay diorit đòi hỏi phải có những dụng cụ mạnh hơn. Dolerit – một loại đá lửa màu đen rất cứng được người Aswa sử dụng để lấy đá granit. Trong quá trình khai quật, các cối giã bằng dolerit đồ sộ được sử dụng để đập những mẩu đá bên ngoài khối granit cần lấy. Theo Redford, có khoảng 60 đến 70 người đàn ông làm nhiệm vụ đập đá. Ở phần đáy, họ sẽ chèn những miếng gỗ vào các khe bị cắt rồi đổ nước vào những khe này. Miếng gỗ chèn sẽ nở ra, tách đôi viên đá rồi sau đó chúng trượt xuống một con tàu đang đợi sẵn. Một nhóm người hoặc một đàn bò sẽ kéo những tảng đá trên một đường trượt được bôi trơn bằng dầu đã chuẩn bị sẵn. Giáo sư Redford nói rằng hình ảnh trên ngôi mộ có niên đại từ thế kỉ 19 trước công nguyên tại miền trung Ai Cập đã mô tả “một bức tượng thạch cao tuyết hoa cao hơn 6m được 173 người đàn ông dùng bốn sợi dây thừng kéo, bức tượng đi đến đâu sẽ có một người đàn ông khác bôi trơn đường trượt đến đó.”  Khi các khối đá được vận chuyển đến công trường, những con dốc nhỏ được xây dựng để đưa đá lên kim tự tháp. Người ta dùng gạch làm từ bùn để tạo những con dốc đó rồi phủ vữa lên trên để làm cứng bề mặt. Redford chú thích: “Nếu họ liên tục nâng những con dốc từng chút một khi kéo đá lên thì họ sẽ đưa được những khối đá lên đúng vị trí khá dễ dàng”. Ông cũng cho biết, ít nhất thì một con dốc như thế hiện vẫn còn tồn tại. Khi giải đáp những hoài nghi về chuyện tại sao những khối đá nặng như thế có thể được vận chuyển mà không cần máy móc, giáo sư Redford đã nói rằng: “Tôi thường cho những người còn hồ nghi xem một bức ảnh chụp 20 người làm của tôi tại một địa điểm khảo cổ đang kéo một khối đá granit nặng hai tấn rưỡi. Tôi biết điều đó là hoàn toàn có thể bởi chính tôi cũng tham gia kéo đá.”

Trà Mi (Theo Physorg) 2. Kim Tự tháp: quan điểm, đời sống công nhân Trong suốt thời kỳ tồn tại của Vương quốc cổ Ai Cập (Old Kingdom), các pharaoh đã thiết lập một chính quyền trung ương ổn định tại thung lũng sông Nile phì nhiêu. Có lẽ, chứng cứ rõ ràng nhất về quyền lực của họ là các kim tự tháp. Người Ai Cập cổ đại tin rằng khi qua đời, pharaoh trở thành Osiris, vua của người chết. Pharaoh mới trở thành Horus, vị thần của thiên đàng và người bảo vệ thần mặt trời.Chukỳ này được tượng trưng bởi sự mọc và lặn của mặt trời.  Người ta tin rằng một phần linh hồn của pharaoh quá cố, được gọi là ka, vẫn ở lại trong thi thể. Nếu xác đó không được chăm sóc đúng, pharaoh sẽ không thể thực hiện những nghĩa vụ mới của mình với tư cách là vua của người chết. Nếu điều này xảy ra, chu kỳ trên sẽ bị phá vỡ và thảm hoạ xảy đến với Ai Cập.Xung quanh hoạt động xây dựng kim tự tháp có nhiều truyền thuyết và lời đồn thổi, kể cả những câu chuyện liên quan tới lực lượng lao động. Theo sử gia Hy Lạp Herodotus (484 – 425 trước Công nguyên), việc xây dựng kim tự tháp lớn mất tổng cộng 30 năm. Thợ xây được chia thành từng kíp 100.000 người. Mỗi kíp thợ làm việc 3 tháng, luân phiên thay đổi. Tuy nhiên một số người đa nghi cho rằng, các kim tự tháp ở Giza cũng như nhiều nơi khác trên thế giới là sản phẩm của những nền văn minh và văn hóa mà lịch sử nhân loại chưa từng biết đến. Họ tin là chúng ra đời từ một nền văn minh cổ xưa, vốn đã bị hủy diệt sau một thảm họa xuất hiện vào cuối kỷ băng hà (khoảng 10.000 năm trước Công nguyên). Để ngăn chặn một thảm hoạ như vậy, mỗi pharaoh quá cố được ướp xác nhằm bảo quản thi thể. Mọi thứ mà pharaoh cần ở thế giới bên kia được cung cấp trong mộ – đồ đựng bằng đất sét, đá và vàng; đồ gỗ, lương thực và thậm chí là những bức tượng giống búp bê, đại diện cho đầy tớ và được gọi là ushabti. Thi thể của pharaoh tiếp tục nhận được thức ăn dưới dạng đồ tế lễ rất lâu sau khi qua đời. Nhằm che chở và bảo vệ phần linh hồn còn lại trong thi thể của pharaoh, người Ai Cập xây dựng những nầm mồ lớn, không phải lúc nào cũng là kim tự tháp. T rước khi có kim tự tháp, các ngôi mộ được đẽo vào đá, bên trên là những cấu trúc có mái bằng tên là nhà mồ (mastabas). Nhà mồ bị đất bao phủ theo thời gian. Do vậy, hình chóp của các nấm mộ sau đó có lẽ bắt nguồn từ những ụ đất cát này. Cũng có thể là các kim tự tháp Ai Cập được xây dựng theo hình dáng của một hòn đá nhọn, linh thiêng tên là benben. Benben tượng trưng cho các tia mặt trời. Tài liệu cổ xưa khẳng định các pharaoh lên thiên đàng thông qua tia nắng. Trái ngược với một số mô tả thông thường, những người xây dựng kim tự tháp không phải là nô lệ hoặc người nước ngoài. Các bộ xương được khai quật cho thấy họ là người Ai Cập sống tại những ngôi làng do cận thần của pharaoh lập nên và quản lý. Các ngôi làng đó có nơi làm bánh mỳ, xưởng làm bia, hàng thịt, kho thóc, nhà cửa, nghĩa địa và có lẽ là một số ngôi nhà kiểu bệnh viện. Có bằng chứng về việc người lao động còn sống sót sau khi chân tay bị cưa cụt hoặc đè nát. Những lò bánh mì được khai quật gần các kim tự tháp lớn có lẽ đã sản xuất hàng nghìn ổ bánh mỗi tuần. Một số người xây dựng kim tự tháp là nhân công lâu dài của pharaoh. Những người khác từ các ngôi làng địa phương phải đi phu trong một thời gian nhất định. Một số nhân công có lẽ là phụ nữ. Mặc dù giới khảo cổ chưa tìm thấy những mô tả về nhân công nữ song một số bộ xương cho thấy phụ nữ đã phải làm việc với những tảng đá nặng trong thời gian dài. Các bức bích hoạ cho thấy ít nhất cũng có một vài công nhân tự hào về công việc của họ. Họ gọi các đội lao động của mình là “”Những người bạn của Khufu”", “”Những kẻ tồn sùng Menkaure”"… Các tên gọi đó thể hiện lòng trung thành của họ với pharaoh.Ước tính có 20.000-30.000 nhân công xây dựng các kim tự tháp tạiGizatrong thời gian trên 80 năm. Đa phần công việc có lẽ được tiến hành khi sôngNileở vào mùa lũ. Các khối đá vôi lớn có thể được vận chuyển bằng đường sông từ mỏ tới thẳng chân kim tự tháp. Sau đó, chúng được đánh bóng bằng tay và được đẩy theo những đường dốc tới vị trí đã định. Tuy nhiên, việc xây dựng kim tự tháp không chỉ đơn thuần là lao động chân tay. Để đạt được hình dạng chính xác của kim tự tháp, các kiến trúc sư phải rọi dây từ các góc ngoài tới đỉnh đã định nhằm chắc chắn các tảng đá được đặt đúng. Các nhà thiên văn đồng thời là thầy tu chọn địa điểm xây dựng và hướng kim tự tháp. Vì vậy, chúng sẽ nằm trên trục phù hợp những chòm sao linh thiêng. Từ công nhân xây dựng cho tới thầy tu, tất cả họ hẳn là đã nhận ra vai trò của mình trong việc tiếp nối chu kỳ sống – chết của các pharaoh, do đó làm rạng danh Ai Cập. Kim tự tháp đầu tiên là kim tự tháp có bậc, cao 66m của Zoser ở Sakkarah. Nó được xây dựng vào năm 2650 trước CN bởi kiến trúc sư Imhotep. (Minh Sơn – Theo National Geographics) BÀI 2. Đời sống công nhân xây Kim Tự tháp        Từ nhiều thập niên qua, kim tự tháp Ai Cập tiết lộ cho người đời nay nhiều chi tiết về đời sống các pharaoh trong xã hội Ai Cập cổ đại. Tuy nhiên, trong một thời gian dài, không mấy ai nói đến đời sống của những người đã đem mồ hôi, nước mắt và máu xương của mình để tạo nên những công trình kiến trúc vĩ đại ấy.       Đó là những công nhân đến từ khắp nơi trên đất nước Ai Cập, tham gia vào những công trường xây dựng, mà gần đây, qua những phát hiện khảo cổ học được phân tích bằng công nghệ hiện đại, chúng ta mới biết được ít nhiều về đời sống của họ.             Từ lâu, khi nói đến các kim tự tháp Ai Cập, ngoài những bí ẩn chưa được giải mã hết về các pharaoh, các nhà nghiên cứu vẫn thường bị ám ảnh bởi những câu hỏi liên quan đến những người trực tiếp tạo dựng ra chúng: họ là thành phần xã hội nào? Họ sống ở đâu trước và trong thời gian xây dựng kim tự tháp? Đời sống thường nhật của một công nhân xây dựng và gia đình họ như thế nào?         Những giả thuyết đầu tiên nhằm giải đáp phần nào số câu hỏi trên được đưa ra vào năm 1888, qua cuộc điều tra khảo cổ học của nhà khoa học người Anh Flinders Petrie tại phức hợp kim tự tháp của Senwosert II ở Ilahun. Tại đây, một khu vực có tường bao quanh để lộ hình ảnh một thị trấn với những dãy nhà đắp nền cao, tường xây bằng gạch bùn, bên trong có những bản thảo viết bằng giấy papyrus, đồ gốm, dụng cụ, quần áo và đồ chơi trẻ con, cùng tất cả những mảnh vỡ của đời sống thường nhật mà không có ở những địa điểm khai quật khảo cổ học nào trước đó. Các nhà Ai Cập học đầu tiên trong lịch sử khảo cổ học không dành thì giờ cho việc khảo sát, tìm hiểu các kiến trúc dân sự thời Ai Cập cổ. Mãi đến gần đây, nhờ những cuộc khai quật rộng rãi của hai nhà Ai Cập học Mark Lehner và Zahi Hawass quanh khu vực Đại Kim Tự Tháp (Great Pyramid) mà người ta biết được ít nhiều về cuộc sống của những công nhân xây dựng kim tự tháp ở đây.          Theo nhà sử học người Hy Lạp Herodutus, Đại Kim Tự Tháp được xây dựng bởi 100.000 nô lệ làm việc liên tục và cứ mỗi ba tháng mới được thay thế một lần bằng những nhóm thợ mới. Tuy nhiên, theo các nhà nghiên cứu hiện nay, đây là một sự lầm lẫn của Herodutus. Vua Khufu, người cai trị Ai Cập ở triều đại thứ tư – triều đại chịu trách nhiệm thực hiện Đại Kim Tự Tháp – không thể có một lực lượng công nhân hùng hậu như thế trong tay ông. Vả lại, nếu có như thế thì cũng không thể xảy ra tình trạng 100.000 người cùng xây dựng một kim tự tháp một lúc. Mỗi nhà khảo cổ học có cách tính toán riêng về số công nhân tham gia vào công trình này, nhưng đa số nhất trí rằng Đại Kim Tự Tháp được thực hiện bởi gần 4.000 công nhân có tay nghề cao, như thợ khai thác đá, công nhân vận chuyển, thợ nề, với sự giúp sức của khoảng 16.000 – 20.000 thợ phụ, phụ trách làm đường dốc, trộn vữa, cung ứng thực phẩm, quần áo, nhiên liệu… Như vậy, tính tổng cộng số người tham gia vào công trình xây dựng Đại Kim Tự Tháp là khoảng 20.000 – 25.000 người, làm trong 20 năm hay lâu hơn nữa.          Các nhà nghiên cứu ước tính số thợ trên được chia thành 2 lực lượng, một lực lượng lao động thường trực có hưởng lương khoảng 5.000 người, sống với vợ con cùng các thân nhân khác trong một ngôi làng được tổ chức chu đáo. Và một lực lượng lao động tạm thời 20.000 người, làm mỗi đợt ba hay bốn tháng, sống trong những trại ít quy củ hơn dọc theo làng kim tự tháp. Ngày nay, người ta tìm thấy một bức tường khổng lồ bằng đá vôi ngăn cách khu vực của người sống với “giang sơn” của người chết. Ngôi làng chính của những người thợ xây kim tự tháp nằm bên ngoài bức tường này, gần với ngôi đền của kim tự tháp. Điều đáng tiếc là phần lớn ngôi làng này hiện nằm bên dưới thị trấn Nazlet-es-Samman hiện đại, nên việc tiếp cận rất khó khăn.        Ngày nay, các nhà khảo cổ học phát hiện một nghĩa trang dốc thoai thoải, nơi chôn cất đàn ông, đàn bà, trẻ con của ngôi làng kim tự tháp. Mồ mả của họ rất đa dạng, có cái hình kim tự tháp nhỏ, có cái hình kim tự tháp bậc thang, có cái là mộ vòm, thường được làm bằng những loại đá đắt tiền “mượn” từ vật liệu xây dựng kim tự tháp chính. Những ngôi mộ bằng đá vôi lớn hơn nằm trên đỉnh cao của phần dốc nghĩa trang là nơi chôn cất của những người có trách nhiệm quản lý việc điều hành xây dựng và những người cung ứng vật tư. Trong quá khứ, bọn trộm cướp kim tự tháp không để tâm đến những nghĩa trang loại này nên đến nay nhiều bộ hài cốt vẫn còn nguyên vẹn, cho phép các nhà khoa học tái hiện cuộc đời của những người đã sống, lao động và chết ởGiza.        Trong số 600 bộ hài cốt được khảo sát ở nghĩa trang kim tự tháp, người ta nhận thấy gần 50% là phụ nữ, số trẻ em và trẻ sơ sinh cũng chiếm đến 23% tổng số, điều này dễ dàng cho phép kết luận là trong thời gian xây dựng kim tự tháp, những người thợ chính đã sống chung với vợ con họ ngay dưới bóng mát của ngôi mộ khổng lồ dành cho các pharaoh.       Ở các ngôi mộ của những người giám sát công trình có chứa những bản văn khắc miêu tả việc tổ chức và kiểm tra lực lượng lao động. Chính nhưng bản văn này cung cấp cho chúng ta sự hiểu biết về hệ thống xây dựng kim tự tháp. Chúng cho thấy việc sử dụng lao động tạm thời là giải pháp tiêu biểu của người Ai Cập đối với vấn đề hậu cần. Tại khu kim tự tháp Giza, lực lượng lao động được chia thành từng nhóm 2.000 người rồi tiếp tục phân thành những nhóm nhỏ 1.000 người, 200 người và dừng lại ở nhóm 20 người.      Những công nhân tạm thời của công trường xây dựng kim tự tháp sống trong những trại tạm bợ bên cạnh thị trấn. Tại đây, họ nhận được lương bổng dưới dạng khẩu phần thực phẩm. Tiêu chuẩn dưới thời vương quốc cổ (2686-2181 trước Công nguyên) dành cho một công nhân là 10 ổ bánh mì và một vại bia mỗi ngày.         Những viên chức giám sát công trình và những người hưởng quy chế cao hơn nhận được hàng trăm ổ bánh mì và nhiều vại bia một ngày. Đây là những thực phẩm không thể cất trữ lâu nên theo các nhà nghiên cứu, chúng sẽ được bán ra thị trường, đổi lấy những sản phẩm khác hoặc tiền. Trong mọi trường hợp, một thị trấn kim tự tháp cũng giống như mọi thị trấn Ai Cập khác, sẽ sớm phát triển nền kinh tế riêng của nó.        Những công nhân tạm thời khi chết tại hiện trường lao động sẽ được chôn cất cùng những dụng cụ họ đã mua sắm. Trong việc khảo sát, các nhà khảo cổ nhận thấy mộ của họ được chôn lấp vội vã và có dáng vẻ nghèo nàn so với mộ của những công nhân lao động thường trực. Ở phía nam thị trấn kim tự tháp, người ta phát hiện một khu công nghiệp chia thành nhiều khối hoặc hành lang cách nhau bởi những con đường lát đá được lắp đặt cống thoát nước và có cả nhà của một số công nhân. Mark Lehner đã phát hiện một nhà máy sản xuất đồng, hai cơ sở làm bánh có đủ khuôn để nướng hàng trăm ổ bánh mì cùng một lúc và một dụng cụ làm cá với những chất thừa còn lại của hàng nghìn con cá. Đây là lượng thực phẩm lớn dành cho nhiều người, cho dù đến nay, Lehner vẫn chưa tìm ra dấu vết của một nhà kho hay nơi lưu trữ dụng cụ, thực phẩm nào. Xương súc vật được tìm thấy ở thị trấn kim tự tháp cùng những khu vực gần đó xuất phát từ các loài vịt, cừu, lợn… Chúng có thể được nuôi trong nhà, trong xưởng thợ của thị trấn kim tự tháp, nhưng những loại gia súc cao cấp khác như bò có thể được nuôi trên những đồng cỏ rộng và chở đến thị trấn.          Sau khi đối chiếu các mẫu phân tử ADN trích từ hài cốt công nhân xây dựng kim tự tháp với các mẫu lấy từ cư dân Ai Cập đương đại, tiến sĩ Mopamia thuộc trường Y khoa Đại học Cairo đưa ra giả thuyết rằng kim tự tháp Kufu là một dự án mang tầm cỡ quốc gia, với số công nhân đến từ khắp đất nước Ai Cập. Tất nhiên, nhà nữ khoa học này không tìm thấy dấu vết nào của những người xa lạ, thậm chí người liên hành tinh như lời truyền tụng của nhiều người. Về mặt thực tế, kim tự tháp vừa là một dự án huấn luyện khổng lồ, vừa là một nguồn “Ai Cập hoá”. Công nhân rời bỏ những cộng đồng chỉ có 50 hay 100 người, đến sinh sống và làm việc trong một thị trấn có đến 15.000 người hay nhiều hơn nữa. Họ quay về quê nhà với những kỹ năng mới, một cái nhìn rộng rãi hơn và một cảm nghĩ về quốc gia mới mẻ hơn. Việc trả lương cho họ, dù dưới dạng khẩu phần ăn, cũng là một                                  hình thức tái phân lợi tức có tầm cỡ quốc gia.  Có thể nói trong thời Ai Cập cổ, hầu hết các gia đình đều trực tiếp hay gián tiếp có liên hệ đến việc xây dựng các kim tự tháp. Tuy nhiên, khác với giả thuyết của Herodotus cho đó là những nô lệ bị áp bức, Lehner và Hawass gợi ý rằng họ có thể là những người tình nguyện. Hawass cho là biểu tượng kim tự tháp có đủ sức mạnh tinh thần tình nguyện vì lợi ích quốc gia. Mark Lehner còn đi xa hơn, so sánh việc xây dựng kim tự tháp với việc thiết lập kho thóc của giáo phái Amish ở Mỹ, dựa trên tinh thần tự nguyện. Đó phải chăng là một phát hiện mới liên quan đến chế độ lao động của những người tham gia xây dựng những công trình vĩ đại của Ai Cập nói riêng và toàn nhân loại nói chung ?  (Nguồn Hoa Khá- theo Khoa học) Bài 3. Số lượng Kim tự tháp:  Tính tới năm 2008, người ta đã phát hiện ra tổng cộng 138 kim tự tháp ở Ai Cập, phần lớn được xây dựng như lăng mộ cho các vị pharaoh. Người Ai Cập cổ đại tin rằng khi qua đời, pharaoh trở thành Osiris, vua của người chết. Pharaoh mới trở thành Horus, vị thần của thiên đàng và người bảo vệ thần Mặt trời. Tuy nhiên một phần linh hồn của pharaoh đã chết, gọi là ka, vẫn duy trì trong thể xác của vua. Người ta tin rằng nếu phần xác không được chăm sóc cẩn thận, pharaoh quá cố sẽ không thể cai quản cõi âm. Nếu như vậy, trật tự sẽ bị phá vỡ và thảm họa rơi xuống đất nước Ai Cập. Để ngăn chặn thảm họa, các pharaoh được ướp xác và chôn cất trong những nhà mồ lớn (mastaba) để bảo toàn thi thể.Kim tự tháp Ai Cập đầu tiên ra đời là sản phẩm sáng tạo của kiến trúc sư Imhotep. Ông đã muốn xây một nhà mồ đặc biệt cho pharaoh Djoser bằng cách xếp chồng 6 nhà mồ lên nhau, với kích cỡ thu nhỏ dần khi lên tới đỉnh. Kết quả là sự ra đời của kim tự tháp bậc thang Djoser. Ngoài công trình này, ở Meidum và Dashur còn có những kim tự tháp gồm 3 bậc. Dựa vào chúng, những người Ai Cập sau này đã phát triển thành kim tự tháp trơn, tiêu biểu nhất là quần thể kim tự tháp ở Giza. Quần thể này bao gồm 3 kim tự tháp lớn, 1 con nhân sư, 6 kim tự tháp nhỏ, một số đền đài và 400 mastaba. Ba kim tự tháp lớn là Kheops (hay kim tự tháp lớn tại Giza), Khafre và Mykerinos thuộc về các nhà vua của Vương triều thứ 4; những kim tự tháp nhỏ hơn là của các hoàng hậu cùng thời. Kheops hiện là kim tự tháp lớn nhất của Ai Cập. Nó cũng là một trong 7 kỳ quan thế giới thời cổ đại còn tồn tại tới ngày nay. (Tường Linh) 3. Những bí mật về Kim Tự Tháp Ai Cập Kim tự tháp được xem là chìa khóa của nền văn minh Ai Cập và đến nay, mặc dù đã có nhiều nghiên cứu về công trình kiến trúc này, nhưng đối với hầu hết mọi người đó vẫn là thế giới của những điều thần bí.  Chúng ta đang ở những năm đầu tiên của kỷ nguyên mới, kỷ nguyên khám phá và chinh phục tự nhiên. Các nhà khoa học bắt đầu tập trung nghiên cứu các công trình vĩ đại do tổ tiên để lại trong đó có Kim tự tháp Ai Cập để từ đó tìm ra quy luật cho một số hiện tượng. Đầu thế kỷ 19, khi chữ tượng hình chưa được giải mã, hầu như người ta không biết gì nhiều về kim tự tháp Ai Cập. Những gì mà con người biết đến lúc đó chỉ theo ghi chép của nhà sử học Hy Lạp Herodotus (sống vào thế kỷ 5 trước Công nguyên), người đã viết rằng các lăng mộ ở Cao nguyên Giza là nơi chôn cất thi hài của các Pharaoh (Vua Ai Cập) Cheops, Chephren, và Mycerinus. Những ghi chép Herodotus chủ yếu dựa vào trực quan nên có một số chi tiết không được chính xác, ví dụ như ông cho rằng, người Ai Cập đã dùng đòn gỗ để vận chuyển các tảng đá khổng lồ từ mỏ khai thác về nơi xây dựng Kim tự tháp.  Ngày nay tìm hiểu về Kim tự tháp người ta đi sâu vào nghiên cứu giá trị văn hóa, tôn giáo và khía cạnh kỹ thuật của nó. Ơ' hai triều đại đầu tiên, khi Ai Cập còn chưa trở thành quốc gia thống nhất, lăng mộ của nhà vua được xây dựng bên bờ sông Nile, bằng chất liệu và kỹ thuật hết sức thô sơ, gạch và gắn bằng bùn. Các lăng mộ kiểu này có tên là mastabas (theo tiếng ả rập). Mastabas là những hộp chữ nhật có cạnh thẳng đứng theo chiều hướng vào trong. Lúc đó mastabas chỉ đơn thuần là nơi chôn cất thi hài của các nhà vua, do được làm từ gạch và bùn nên rất chóng bị thời gian và mưa nắng bào mòn, hơn nữa chúng không thể nói lên điều gì, tức là không có sự phân biệt giữa nhà vua và thường dân. Quan trọng hơn cả là các mastabas không thể giữ cho thi thể của các Pharaoh tồn tại vĩnh hằng. Người Ai Cập cổ đại quan niệm thi thể nguyên vẹn thì linh hồn mới được siêu thoát, có nghĩa quyền năng của các Pharaoh vẫn được bảo tồn. Họ bắt đầu nghĩ đến việc xây dựng một kiểu lăng mộ mới để khắc phục những khuyết điểm này của mastabas. Đó là khi đất nước Ai Cập bước vào triều đại thứ ba (khoảng năm 2.700 năm trước Công nguyên), thời kỳ hưng thịnh nhất của nhà nước Ai Cập cổ đại. Quốc vương Zoser, người đầu tiên trị vì Vương quốc Ai Cập triều đại thứ ba giàu có và thịnh vượng quyết định phô bày thanh thế của mình bằng việc xây dựng cho mình một lăng mộ bề thế nhất có thể. Công việc xây dựng được giao cho Imhotep, kiến trúc sư lỗi lạc nhất thời bấy giờ đảm nhiệm. Imhotep đã thiết kế cho Zoser một lăng mộ hết sức độc đáo và tinh xảo về mặt nghệ thuật kiến trúc nhưng nó vẫn không đủ lớn và bề thế như mong muốn của Quốc vương. Trong khi nghiên cứu để mở rộng, Imhotep đã đưa ra một sáng kiến táo bạo: quyết định làm thêm một lăng mộ hình chóp đặt chồng lên trên nền của mastabas sẵn có. Tất nhiên, kết cấu này chỉ có thể làm được bằng đá tảng, chứ không phải là gạch như trước đây. Zoser hài lòng với lăng mộ mới với kích thước lớn hơn, kiến trúc cầu kỳ, có sáu lớp thay vì bốn lớp như cái cũ. Lăng mộ mới của Zoser hay còn gọi là Kim tự tháp bậc thang (do bốn mặt đều có hình bậc thang) đã ra đời, nó cũng chính là Kim tự tháp đầu tiên trong lịch sử loài người. Với chiều cao 60 mét, hai cạnh đáy dài 140 và 118 mét (lúc đó đáy Kim tự tháp có hình chữ nhật), Kim tự tháp bậc thang trở thành nơi phô bày sự giàu sang thanh thế của nhà vua hơn là một nơi chôn cất thi hài thông thường. Zoser cho rằng quyền lực của nhà vua phải được bảo toàn ngay cả khi chết đi rồi. Và quan trọng hơn cả, với kiểu lăng mộ mới, thi thể của nhà vua có thể tồn tại vĩnh hằng thay vì bị mục nát và thối rữa do mưa nắng như trước đây.  Tuy nhiên, mặc dù bề thế nhất trong số những lăng mộ được xây dựng thời bấy giờ, Kim tự tháp bậc thang vẫn bị xem là thô sơ cả về chất liệu xây dựng và lối kiến trúc so với các lăng mộ người Hy Lạp và La Mã xây dựng sau này, bởi nó hoàn toàn không có một cửa sổ hay mái vòm nào cả. Thế nhưng, Kim tự tháp bậc thang vẫn được đánh giá cao ở giá trị tôn giáo, có mối liên hệ chặt chẽ với mặt trời. Theo hệ thống ký tự tượng hình (dạng chữ viết ra đời cùng lúc với sự ra đời của Nhà nước Ai Cập cổ đại) miêu tả hình tượng mặt trời là một con chim phượng hoàng đậu trên đỉnh chóp của một vật thể có hình dạng kim tự tháp. Từ nghiên cứu này, nhiều người còn gọi Kim tự tháp là những đứa con do thần mặt trời phái xuống trần gian, đem sự sống đến cho muôn loài.  Mỗi triều đại, mỗi ông vua xây dựng cho mình một kim tự tháp riêng, với những kích cỡ và hình dạng khác nhau, nhưng nhìn chung chúng đều được làm nên từ chất liệu đá tảng và nhựa cao su. Vấn đề mà đến nay người ta vẫn chưa thể giải thích được là làm sao người Ai Cập cổ đại có thể di chuyển những tảng đá khổng lồ (mỗi tảng nặng từ 2 đến 8 tấn) từ mỏ khai thác về nơi xây dựng kim tự tháp và sắp xếp chúng một cách quy cũ như vậy. Nhiều người còn đặt ra giả định rằng, có thể một lực lượng siêu nhiên hay người ngoài hành tinh đã giúp họ làm điều này. Hay họ đã dùng một công cụ đặc biệt nào đó? Câu trả lời đơn giản chỉ là bằng sức người với sự trợ giúp của các ván trượt, thỉnh thoảng có sử dụng động vật kéo. Một số hình vẽ trên tường còn lưu lại hình ảnh các phu khuân vác đá. Tuy nhiên, công việc xây dựng không phải bao giờ cũng thu được những thành công như mong muốn. Được biết, Quốc vương Kha-ba đã từng xây dựng Kim tự tháp tầng ở vùng Zawiet el Aryan (có kết cấu hoàn toàn khác Kim tự tháp bậc thang) nhưng không thành, giờ đây chỉ còn là một đống đổ nát. Nhìn chung có ba loại kim tự tháp: bậc thang, phẳng bốn mặt và uốn cong (trên đỉnh chóp).  Đến thời Quốc vương Huni (vua cuối cùng của triều đại thứ ba), ông đã xây dựng một kiểu kim tự tháp khác hoàn toàn so với Kim tự tháp bậc thang (khi ông qua đời, Quốc vương Sneferu tiếp tục hoàn thành). Bốn mặt của kim tự tháp là bốn mặt phẳng thay vì bốn mặt bậc thang như trước.  Khufu, con trai của Quốc vương Sneferu nổi tiếng là một bạo chúa ngạo mạn, muốn phô bày sự giàu sang và quyền lực của mình bằng một kim tự tháp lớn nhất có thể, đã cho xây dựng Kim tự tháp Khổng lồ. Với chiều cao 170 mét và chiều dài mỗi cạnh đáy 250 mét, Kim tự tháp Khổng lồ trở thành Kim tự tháp lớn nhất trong lịch sử và là kết cấu có các thông số kỹ thuật được tính toán tương đối kỹ lưỡng. Nó được bao quanh bởi hàng trăm lăng mộ và thành quách. Việc xây dựng kim tự tháp phần lớn nhờ vào áp dụng những thành tựu của khoa học kỹ thuật thời bấy giờ nhưng người ta cũng không thể phủ nhận khiếu thẩm mỹ và tính sáng tạo của người Ai Cập cổ đại.  Đến triều đại thứ XII, công nghệ mới được đưa vào trong xây dựng Kim tự tháp. Để tăng tính bền vững cho kết cấu, người ta bắt đầu nghĩ đến việc xây dựng các khung xương phía bên trong trước khi ghép đá vào bên ngoài. Các kẽ hở được chèn bằng gạch thay vì cát và nhựa cao su như trước đây. Việc làm này sẽ ít tốn kém nhưng cho một kết cấu bền vững hơn.  Đến nay, bí ẩn lớn nhất nằm ở Kim tự tháp Khổng lồ. Một điều mà các nhà khoa học ngày nay có thể khẳng định đó là những người thiết kế mô hình kim tự tháp chắc chắn đã nghiên cứu một cách kỹ lưỡng về thiên văn học. Chỉ nhìn hệ thống cửa của Kim tự tháp Khổng lồ cũng đủ biết điều này: tất cả đều ở hướng Đông để đón nhận năng lượng mặt trời.  Một nhóm chuyên gia người Đức đã tiến hành nghiên cứu để tìm ra những điều bí ẩn của Kim tự tháp Khổng lồ. Tiếp theo những khám phá về cách di chuyển các tảng đá, sự khám phá ra cánh cửa bí mật, dẫn vào phòng Nữ hoàng là sự kiện gây chú ý cho nhiều người. Việc khám phá ra cánh cửa cũng hết sức tình cờ, khi nhóm chuyên gia người Đức sử dụng robot tự động thăm dò bên trong Kim tự tháp Khổng lồ. Đầu tiên robot phát hiện ra một tấm gỗ ngay trên lối vào một phòng đang xây dở. Người ta đã dùng phương pháp phóng xạ carbon để xác định niên đại của tấm gỗ, tuy nhiên chẳng phát hiện thêm điều gì. Tiếp tục cho robot đi sâu thêm 18 mét nữa, điều gây bất ngờ cho nhiều người đó là lối vào không đi theo đường thẳng như nhiều người vẫn nghĩ. Tiếp tục hành trình theo hướng Bắc 65 mét nữa, đột nhiên robot dừng lại ở một cánh cửa đá khổng lồ cùng với hai quai quan tài. Tuy nhiên vẫn chưa có một người nào có thể đoán được những gì nằm đằng sau cánh cửa bí mật đó. Một lối vào sâu cùng với một cánh cửa đá khổng lồ khiến cho những người bàng quan nhất cũng không thể tin rằng nó chỉ là một cánh cửa đơn thuần, mà phải là một căn phòng bí mật. Đó có thể là Phòng Nữ hoàng, đang được xây dựng dang dở. Theo phán đoán của một số người có thể bên trong căn phòng bí mật sẽ có một cuốn sách nói về kỹ thuật xây dựng kim tự tháp do các Pharaoh để lại. Được biết, hành trình của robot được truyền hình trực tiếp qua vệ tinh để mọi người trên khắp hành tinh có thể theo dõi.  Bí ẩn thứ hai cũng được sáng tỏ phần nào, đó là việc tìm ra một căn phòng chìm sâu trong nước ở tầng sâu. Khi đào sâu xuống 30 mét nữa, các nhà khoa học đã phát hiện ra một phòng lớn có dạng một hang lớn ngập trong nước nữa, trong đó chứa nhiều quan tài. Một lối vào dài ngập nước dẫn đến một hành lang rộng cũng chìm trong nước và bóng tối, ở đây chỉ có thể nghe được âm thanh tí tách của nước chảy trên đá. Đào sâu xuống 20 mét nữa, người ta tìm thấy 6 phòng lớn, trong đó có hai phòng chứa quan tài, trong đó hai quan tài không chứa gì, các quan tài còn lại chứa xương và đồ gốm. Các đồ vật tìm thấy có niên đại khoảng năm 500 trước Công nguyên. Đi sâu thêm nữa người ta đã tìm thấy một quan tài gỗ không nắp lớn nổi trên mặt nước, có thể nắp của nó là tấm gỗ đã được tìm thấy ở trên. Người ta đã làm một việc mà chỉ nghĩ đến thôi đã làm nhiều người sợ hãi, đó là cho hai người dùng dây thừng lặn xuống nước để thăm dò độ sâu và trục vớt cổ vật.  Còn nhiều điều bí ẩn chưa được khám phá về kim tự tháp, nhiều khi nó phức tạp đến mức mà các nhà khoa học cũng phải bỏ qua.  Các quan chức phụ trách du lịch và văn hoá Ai Cập vừa mở cửa trở lại Kim tự tháp Khổng lồ vào năm 2000, kim tự tháp này bị đóng cửa từ ngày 1/4/1998 do việc du khách vào viếng thăm quá nhiều làm cho độ ẩm bên trong Kim tự tháp tăng lên 80% và độ dày của lớp cát bao phủ quanh các bức tường lên tới 3 cm, điều này về lâu dài sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến kết cấu của Kim tự tháp.  Ngành du lịch Ai Cập cũng đang phải đối mặt với một khó khăn lớn đó là mâu thuẫn giữa việc duy trì lượng khách du lịch và bảo tồn công trình kiến trúc vĩ đại nhất của loài người. Gần đây, Bộ Văn hoá Ai Cập và Ban quản lý di sản khu vực Giza đã đưa ra kế hoạch tu bổ Kim tự tháp Khổng lồ, bao gồm các công việc: sửa lại trần, xoá bỏ các hình vẽ trên tường do du khách để lại, cạo bỏ bớt một phần lớp bã muối bám trên tường, sửa lại những chỗ tường nứt, trang bị hệ thống thông hơi và hệ thống đèn chiếu sáng hiện đại, và đặc biệt chuẩn bị mở cửa cho du khách vào tham quan một số phòng trước đây chưa hề mở. Một số quy định mới được đưa ra: chỉ cho phép tối đa 300 du khách vào viếng thăm Kim tự tháp khổng lồ mỗi ngày, nghiêm cấm các loại máy bay bay qua khu vực có kim tự tháp...  4. Ai Cập - Huyền bí pho tượng nhân sư Tượng Sphinx nằm ở sa mạc Ai Cập, cách thủ đô Cairo khoảng tám dặm, được người xưa dùng để canh gác ba kim tự tháp lớn ở Gizah. Đó là một quái vật tạc bằng đá, đầu người mình sư tử với những chân có vuốt trải ra phía trước. Hình tượng chạm trổ sơ sài nhưng đầu lại được tạc một cách rất công phu. Đôi mắt đầy vẻ bí hiểm và có cái nhìn không ai có thể giải thích nổi. Mắt con Sphinx nhìn chằm chằm ra phía sa mạc với cái vẻ kênh kiệu khó hiểu. Tượng cao hơn 18m và trải dài tới 57m, mặt có bề ngang 5m, tai 1,57m, mũi 1,7m. Người ta cho rằng tượng Sphinx đã tồn tại ít nhất 5.000 năm nay! Tại sao lại thiết kế tượng này? Một bằng chứng mà ta có được xuất phát từ việc tìm thấy một am thờ nằm giữa những cái chân của quái vật này. Am thờ nhỏ này có bút tích của hai vị hoàng đế cổ Ai Cập. Hai vị giải thích rằng tượng Sphinx biểu thị một trong những hình dạng của thần mặt trời Harmachis. Và hai vị còn nói rằng mục đích làm tượng Sphinx là để xua đuổi tất cả những điều bạo ác, tội lỗi khỏi khu nghĩa địa quanh kim tự tháp. Ở Ai Cập có nhiều tượng Sphinx, ngoài tượng Sphinx lớn ở Gizah. Đầu tượng biểu thị các vị hoàng đế. Trong các sách thánh của người Ai Cập, Sphinx có nghĩa là “vua chúa”. Đối với các tôn giáo nguyên thủy ở Ai Cập cũng như ở các nơi khác, nhà vua được coi là sức mạnh và sự khôn ngoan của nhiều con thú bằng cách khoác cái lốt của chúng. Vì vậy người Ai Cập đã chạm các vị thần và các vị hoàng đế của họ nửa người, nửa thú. Nhân sư Ai Cập với đôi mắt đầy bí hiểm Quan niệm về Sphinx đã từ Ai Cập truyền tới các nền văn minh khác, chẳng hạn như Assyria và Hi Lạp. Ở các vùng này, Sphinx thường có thêm cánh. Ở Assyria Sphinx thường là đàn ông, nhưng ở Hi Lạp Sphinx lại có đầu đàn bà. Người Hi Lạp có một câu chuyện truyền thuyết về Sphinx như sau: Sphinx sống trên một tảng đá và giết bất cứ người nào đi qua mà không trả lời được câu đố sau đây: “Cái gì đi bằng bốn chân vào buổi sáng, đi bằng hai chân vào buổi trưa, đi bằng ba chân vào ban đêm?”. Ocdipus trả lời rằng đó là con người, bò bằng cả bốn chân tay khi là đứa trẻ, đi thẳng người trên hai chân khi là người lớn và đi với cây gậy khi đã già. Đó là câu trả lời đúng, do đó con Sphinx điên tiết lên đã lao từ trên tảng đá xuống và chết. Có nguồn khác thì cho rằng do Sphinx là học trò của nữ thần thông thái, nữ thần từng phán rằng, nếu ai giải được câu đố của Sphinx thì Sphinx sẽ phải chết! 5. Kim Tự Tháp - Công trình kiến trúc bí ẩn nhất của loài người Nếu như phải chọn ra một công trình kiến trúc vĩ đại nhất, bí ẩn nhất của con người, chắc chắn Kim Tự Tháp sẽ là một ứng viên cực kỳ sáng giá. Cùng với xác ướp, tượng nhân sư, các kim tự tháp vĩ đại của người Ai Cập là chủ đề yêu thích của các bộ phim, câu truyện phiêu lưu, truyện kinh dị... Cho đến nay, vẫn chưa có một câu trả lời chính thức, đầy đủ, chính xác nào cho những bí ẩn của Kim tự tháp. Không phải ngẫu nhiên mà trong 7 kỳ quan thế giới (cổ đại), Kim Tự tháp Giza đứng ở vị trí cao nhất và là kỳ quan cuối cùng còn sót lại cho đến ngày nay. Kim tự tháp là gì? Kim tự tháp là cách gọi chung của các kiến trúc hình chóp có đáy là hình vuông và bốn mặt bên là tam giác đều. Trong suy nghĩ của đa số chúng ta, các Kim tự tháp chỉ có riêng ở Ai Cập nhưng thực tế dạng công trình này có ở khắp nơi trên thế giới và là tác phẩm của rất nhiều nền văn hóa khác nhau. Với mỗi nền văn hóa, Kim tự tháp lại có những đặc điểm và mục đích sử dụng rất riêng. Với người Ai Cập cổ đại, Kim tự tháp là công trình được xây dựng và sử dụng như một lăng mộ dành cho nhà vua. Đây cũng là các kim tự tháp nổi tiếng và bí ẩn nhất thế giới cổ đại. Theo sử sách, các nhà vua ngay sau khi lên ngôi, việc đầu tiên họ làm sẽ là bắt đầu xây dựng kim tự tháp cho chính mình. Ngoài ra, một số truyền thuyết cũng cho rằng kim tự tháp là nơi mà người Ai Cập bảo vệ các bí mật vĩ đại nhất của mình. Tiếp theo phải nhắc đến các kim tự tháp của người Mesopotamia mà chúng ta hay gọi là Ziggurats. Các Ziggurat là một phần trong những ngôi đền thờ cúng thiêng liêng nhất của người Mesopotamia. Kim tự tháp của các nền văn minh ở châu Mỹ mà nổi bật là người Maya được sử dụng làm nơi hiến tế (con người) cho thần linh cũng là những công trình hết sức đáng chú ý. Ngoài ra, các dân tộc khác như Nigeria, Greece, Tây Ban Nha, Trung Quốc, Roman, Ấn Độ và cả Indonesia cũng có những Kim Tự tháp riêng cho mình với những đặc điểm riêng biệt. Tuy nhiên, không có bất cứ Kim Tự Tháp nào khác có thể so sánh được về độ vĩ đại, kỳ bí với những công trình của người Ai Cập, vì vậy, trong bài viết này, chúng ta sẽ đề cập đến những lăng mộ của Pharaon. Vì sao Kim tự tháp Ai Cập lại chứa nhiều bí ẩn đến vậy? Nếu như các công trình kim tự tháp khác con người gần như đều có câu trả lời chính xác về cách thức mà người xưa đã sử dụng thì riêng với những kim tự tháp Ai cập, đây còn là một đề tài gây nhiều tranh cãi. Kim tự tháp, chưa cần đến những câu chuyện hư cấu bởi chúng ta đã có vàn những bí ẩn về trình độ phát triển khoa học và kỹ thuật của người Ai Cập xưa. Điểm đầu tiên cần phải được nhắc đến là việc các Kim tháp được xây dựng từ các khối đá thiên nhiên nguyên khối, hoàn toàn không sử dụng các vật liệu liên kết như cách chúng ta dùng xi măng trong công nghệ xây dựng hiện đại. Các khối đá có cân năng đôi khi đến cả chục tấn được đẽo gọt và ghép lại với nhau theo một cách không thể hoàn hảo hơn, điều này đảm bảo độ vững chắc, hoàn hảo và trường tồn với thời gian. Các khối đá này được liên kết với nhau hoàn toàn dựa trên trọng lượng của chúng. Trên thực tế, kim tự tháp lớn và nổi tiếng nhất của Ai cập hiện nay đã tồn tại được trên dưới 5000 năm. Phải biết rằng, loại đá này không phải luôn được lấy ngay ở gần kim tự tháp mà một số trường hợp, phải được vận chuyển từ những địa điểm cách xa nơi xây dựng hàng trăm thậm chí hàng ngàn km. Đồng thời, cách mà người Ai Cập chuyển được những tảng đá nặng hàng tấn này vào những vị trí chính xác để hòan thành kim tự tháp còn là điều bí ẩn. Thêm nữa, kim tự tháp cũng chứng minh một điều là người Ai Cập đã biết đến số Pi - một hằng số mà sau này Archimedes được coi là người đã phát hiện ra. Các kim tự tháp luôn có một tỷ lệ kích thước rất chuẩn dựa trên việc tính toán được số Pi. Ví dụ như Kim tự tháp Kheops, nếu chúng ta lấy hai lần chiều cao chia cho diện tích đấy, chúng ta sẽ được số Pi. Đây được coi là tỷ lệ chuẩn và hiệu quả nhất để xây dựng những kiến trúc như thế này. Bên cạnh đó, các kim tự tháp cũng được làm chi li đến mức dù được ghép từ các khối đá lớn, riêng biệt nhưng chúng ta thậm chí không thể luồn một lưỡi dao sắc mảnh vào giữa hai phiến đá. Tại kim tự tháp Kheops, chiều cao chênh lệch giữa hai cạnh đối diện ở mức dưới 2cm - một độ chính xác đến kinh hoàng nhất trong điều kiện người Ai Cập không có các máy móc đo đạc chính xác như hiện nay. Tiếp theo là cách mà người Ai Cập hiểu về hiệu ứng nhiệt và một số yếu tố mà cho đến nay, khoa học vẫn chưa thể làm rõ. Không gian bên trong các kim tự tháp được cho là sẽ đảm bảo điều kiện hoàn hảo về nhiệt độ, độ ẩm... để giúp bảo quản xác của các Pharaon một cách tốt và hoàn hảo nhất. Cuối cùng phải kể đến sự hiểu biết đáng kinh ngạc về thiên văn, các chòm sao và các định hướng xuất sắc của người Ai Cập. Chỉ bằng cách quan sát các vì sao, họ đã định hướng một cách chính xác gần như tuyệt đối (sai số dưới 3 độ). Nó được xây dựng như thế nào? Trước tiên phải nói rằng quá trình xây dựng thực sự một kim tự tháp còn là một bí ẩn chưa có lời giải xác đáng. Tất cả những gì chúng tôi đề cập đến sau đây chỉ là những giả thiết được các nhà khoa học cho là có lý nhất về cách người ta xây dựng chúng. Đầu tiên phải nói tới những điểm khoa học đã thống nhất về cách thức người tay xây dựng Kim Tự Tháp. Các công trình vĩ đại này luôn được các Pharaoh khởi động ngay sau khi họ lên ngôi và sẽ mất tới hàng chục năm để hoàn thành một kim tự tháp. Trong thời gian này, một lượng nhân công khổng lồ sẽ được các vị vua của Ai Cập huy động để xây lăng mộ cho mình. Nói chung, số lượng nhân công phụ thuộc vào nhiều yếu tố: lương thực, thời tiết, chiến tranh... nhưng được cho là dao động từ khoảng 20.000 đến 100.000 người làm việc liên tục. Số lượng nhân công này sẽ được thay thế thường xuyên bởi xây dựng kim tự tháp là công việc rất khổ ải và làm sức khỏe những nô lệ này kiệt quệ. Theo các tài liệu có được, một nhân công trung bình chỉ có thể phục vụ trong khoảng 3 năm là tối đa. Nguyên liệu được sử dụng trong các Kim Tự Tháp Kheops được lấy chủ yếu từ mỏ đá nằm cách không xa Kim tự tháp này. Tuy nhiên, lớp đá bọc ngoài kim tự tháp phải lấy từ sông Tura về đến nơi xây dựng Kim tự tháp. Mỗi khối đá nặng chừng 2,5 đến 8 tấn được di chuyển vượt sông, vượt hàng trăm km để về đến nơi xây dựng. Quá trình này, kinh ngạc, sử dụng hoàn toàn sức người. Ngoài ra, đá granite phải được lấy từ Aswan, một địa điểm cách công trình chừng 935km. Người ta ước tính, việc di chuyển một khối đá mất chừng khoảng 2 tháng ròng rã. Tất nhiên, người Ai Cập không thể kéo lê các tảng đá nặng hàng tấn này suốt một quãng đường dài như vậy. Ngoài việc sẽ cực kỳ tốn công sức, các khối đá đã được đẽo gọt này sẽ bị hư hại nghiêm trọng. Để giải quyết, họ sử dụng các thanh trượt bằng gỗ, kéo bằng dây thừng đến công trường. Tất nhiên, dù như vậy, công sức bỏ ra để di chuyển một tảng đá cũng là rất lớn. Đưa đá lên cao Đây là bước gây nhiều tranh cãi nhất trong quá trình xây dựng một kim tự tháp. Hãy nhớ một điều quan trọng là người Ai Cập khi đó hoàn toàn chưa có các loại máy móc hiện đại hỗ trợ. Ngay cả bây giờ, tức là khoảng 4000 năm sau khi các kim tự tháp Giza được hoàn thành, việc nâng các khối đá nặng hàng tấn lên độ cao hàng chục mét vẫn là một thử thách lớn. Vậy tại sao, 4000 năm trước, con người, cụ thể là người Ai Cập đã làm được việc đó? Giả thiết đầu tiên, đơn giản nhất tuy nhiên bản thân tôi thấy là không thực tế cho lắm là người Ai Cập xưa đã sử dụng cần trục và ròng rọc để đưa các khối đá này lên cao. Giả thiết này sẽ rất hợp lý nếu như kim tự tháp được xây bằng gạch hoặc những phiến đá nhỏ hơn. Còn với Kim tự tháp, việc đưa các khối đá nặng chừng 2,5 tấn có vẻ khá khó khăn. Trước hết, nếu sử dụng ròng rọc đơn, chúng ta sẽ phải cung cấp một lực tương đương trọng lực của nó. Một phiến đá trung bình 2,5 tấn và nếu mỗi công nhân có "lực tay" tương đương 100 kg, chúng ta sẽ cần ít nhất 25 người cùng kéo một phiến đá. Tất nhiên, đây là một con số chấp nhận được. Tuy nhiên, liệu 25 người đó có đủ sức để kéo liên tục hòn đá lên hay không? Ngoài ra, lực kéo tương đương sẽ giảm vài lần nếu chúng ta sử dụng ròng rọc kép (như minh họa dưới hình vẽ). Nghe có vẻ hợp lý. Tuy nhiên, làm sao để chúng ta có thể chế tạo ra những ròng rọc có khả năng chịu đựng được lực kéo khổng lồ này là một bài toán khó giải. Ngoài ra, đưa được lên cao sau đó làm thế nào để đưa những viên đá này vào đúng vị trí? Giả thiết này có vẻ không hợp lý lắm. Giả thiết thứ hai, được nhiều nhà khoa học chấp nhận hơn và cũng hợp lý hơn hẳn: người ai cập đã xây dựng những đường dốc bằng đất khổng lồ để đưa những viên đá lên cao. Những đường dốc này được xây dựng vòng quanh Kim tự tháp và sau khi hoàn thành được phá bỏ. Các đường dốc bằng đất này giúp giảm đáng kể lực cần thiết để đưa hòn đá lên cao đồng thời cũng cho phép nhiều người cùng kéo lên dễ dàng hơn. Cụ thể, người Ai cập sẽ xây dựng một đường dốc dài có độ dốc thấp từ mặt đất đến phần đang xây dựng dở của Kim Tự tháp. Sau đó, khi xây dựng lên những phần cao hơn, người ta sẽ kéo dài con dốc nhằm đảm bảo độ dốc ở mức thích hợp với quá trình xây dựng. Để kéo những viên đá từ chân dốc lên, người ta sử dụng những thanh gỗ tròn nhằm giảm ma sát. Những tốp nhân công với số lượng thay đổi phù thuộc vào kích cỡ phiến đá sẽ được huy động lần lượt. Càng lên cao, chiều dài của con dốc sẽ càng phải kéo dài và công việc của những người nhân công sẽ càng vất vả. Tuy nhiên, may mắn cho họ, số lượng những phiến đá ở trên cao càng ngày sẽ càng ít. Theo tính toán, tới 96% vật liệu được sử dụng ở 2/3 dưới của tháp. Tất nhiên, không phải chỉ có một đường dốc duy nhất được sử dụng vì nếu thế, xây dựng một kim tự tháp sẽ mất cả trăm năm. Ngoài 2 hoặc 3 đường dốc chính được sử dụng liên tục, họ còn xây dựng các đường dốc phụ và nhỏ hơn để mang được nhiều đá lên các phần của kim tự tháp nhất có thể. Xây dựng và hoàn thành Sau khi đưa đá lên cao, các nhân công sẽ đưa những hòn đá này vào đúng vị trí của nó. Các khối đá được liên kết với nhau dựa hoàn toàn vào trọng lực của chúng, người Ai Cập không phải sử dụng bất cứ loại vật liệu liên kết nào. Tùy vào kim tự tháp, thứ tự sắp đặt các viên đá, họ sẽ tạo nên các cấu trúc bên trong khác nhau. Nói chung, kiến trúc bên trong các kim tự tháp luôn hướng đến một điểm chung là tạo ra các hành lang ảo cho linh hồn nhà vua đi đến được các vì sao. Sau khi hoàn thành việc đặt các viên đá để tạo nên hình dáng của kim tự tháp. Người Ai Cập sẽ tiến hành trau chuốt mặt ngoài và mặt trong của kim tự tháp cho đến khi hoàn tất. Công việc chau chuốt được thực hiện từ trên xuống dưới. Họ sẽ lược bỏ các phần lồi ra của mặt Kim Tự tháp, các đường dốc được gỡ bỏ, mặt trong của kim tự tháp sẽ được khắc chữ... Kim tự tháp và quá trình hoàn thành nó vẫn là niềm tự hào của người dân Ai Cập. Sự vĩ đại và kỳ diệu của Kim Tự Tháp thể hiện rõ trình độ và sự sáng tạo của người dân Ai Cập. Cho đến nay, những bí ẩn trong quá trình xây dựng nó vẫn là một câu hỏi lớn của nhân loại.